تفاوت های علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی از نگاه شاخص های علم-سنجی مؤسسه ی اطلاعات علمی (isi)

مقدمه و هدف: داده­های برگرفته از پایگاه­های اطلاعاتی مؤسسه اطلاعات علمی (isi­) و شاخص­های علم­سنجی حاصل از این داده­ها، مبنای قضاوت در مورد توسعه و اثرگذاری علمی است. هدف از این مقاله، تبیین تفاوت های بین علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی از منظر شاخص های علم سنجی isi است. مواد و روش­ها: با بازتحلیل یافته­های آماری برخی متون علم­سنجی، استخراج آمارهایی از وب­سایت isi­ و مرور برخی متون مربوط تفاوت­های علم­سنجی سه قلمرو علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی بررسی شده است. یافته­ها: محدودیت­های ناشی از پایگاه­های استنادی، از جمله پایگاه های اطلاعاتی isi­ از یک سو و تفاوت­های ماهوی و درونی رشته­ها و حوزه­های مختلف علوم، کاربرد یکسان و تفسیر بی­ملاحظه شاخص های علم­سنجی را زیر سؤال می­برد. عواملی چون تفاوت میزان تحت پوشش قرار گرفتن علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی در isi­، یکسان نبودن جهت­گیری های ملی (یا بین­المللی) مجلات نمایه­شده در isi­ بر حسب قلمروها، حوزه­ها و رشته­های مختلف علوم، تفاوت در کم­وکیف تکوین و توسعه نظریه­ها و متعاقب آن، تنوع الگوهای نشر و استناد و رفتارهای ارجاع­دهی پژوهشگران حوزه­های علوم، تفاوت در محمل­های نشر و مخاطبان هدف، مانع زبان (غالب بودن زبان انگلیسی در نمایه­نامه­های isi­)، گرایش بیشتر به تألیف فردی در برخی رشته­ها نسبت به برخی دیگر و استناد به رسانه­های مختلف ارتباطی مکتوب در علوم اجتماعی و انسانی در مقایسه با علوم تجربی و ... تفاوت­هایی را در کارکردهای علم­سنجی برای این رشته­ها و حوزه­ها سبب شده است. نتیجه­گیری: با توجه به محدودیت و نامتوازن بودن علم­سنجی برای همۀ رشته­های علمی با تکیۀ صرف بر پایگاه­های اطلاعاتی isi­، روش­شناسی پیشنهادی جدیدی برای علم­سنجی، به ویژه در حوزه­های علوم انسانی و حوزه­های کیفی علوم اجتماعی لازم است که تلفیقی از روش­های کنونی علم­سنجی و داوری کیفی خبرگان هر حوزه باشد.